Balans in het bedrijfsleven: east meets west

30 sep Balans in het bedrijfsleven: east meets west

Als de huidige economische, maatschappelijke en politieke periode iets duidelijk maakt is het wel dat er behoefte is aan balans. Extreem kapitalisme leidt tot ellende. Socialisme blijkt ook niet al teveel positieve kanten te hebben. Politiek extremisme lokt andere extremen uit. Puur individualisme brengt de roep om gezamenlijkheid naar boven. Spiritualiteit wordt steeds zichtbaarder, maar mist nogal eens het fundament in de realiteit.

In het bedrijfsleven is dezelfde behoefte aan balans te ontdekken. Extreme welvaart (tot 2 jaar geleden) bracht de nodige uitwassen met zich mee. Zelfverrijking, niet meer nadenken waarmee eigenlijk geld werd verdiend en zelfs geld verdienen zonder waarde toe te voegen waren ‘normaal’  geworden. Dat veranderde de afgelopen jaren nogal. En ook toen werd er extreem gereageerd: enorme kostenbesparingen, ontslagen, stil zitten terwijl je geschoren wordt en als het even kan flink bonussen uitkeren. En de klant, o ja, daar moeten we ook weer eens aan gaan denken. Het is te makkelijk het hier alleen maar over het bankwezen te hebben. Gebrek aan balans is in veel sectoren, zowel profit als non-profit te vinden. Wat is nou eigenlijk het probleem en is er een oplossing? Best een grote vraag, ik neem de vrijheid maar eens hardop te denken zonder te pretenderen alle antwoorden te hebben.

Het probleem:

• er is (of was) crisis, veel bedrijven zitten in lastige tijden (ook non-profit organisaties hebben zo hun uitdagingen gezien de enorme bezuinigingen die op hen af komen)
• mensen zijn onzeker, maken zich kleiner, zijn minder loyaal aan het worden, mede gezien de manier waarop bedrijven met hen omgaan of zijn gegaan
• diezelfde mensen vragen zich steeds vaker af waarom ze eigenlijk doen wat ze doen, sommigen zetten de stap naar een ander werkleven (zie de opkomst van ZZP-ers), anderen blijven zitten waar ze zitten, in beide gevallen betekent dat nogal wat voor de bedrijven
• klanten zijn wantrouwiger geworden nu gebleken is dat ze veelal belazerd zijn en worden tegelijkertijd gek van alle pogingen van verkopers oude stijl om hen allerlei producten en diensten aan te smeren
• en tegelijkertijd wonen we de aarde nog steeds lekker uit, wie het meest eruit weet te trekken tegen de laagste prijzen lijkt de winnaar maar is dat vanuit een breder perspectief natuurlijk absoluut niet
• de mensen met geld en de hele machtige instituten trekken nog steeds aan de touwtjes, en aangezien ze hun vermogens zagen verdampen wordt er alleen maar meer druk uitgeoefend om snel betere rendementen te halen op hun investeringen, wat betekent dat veel directies van bedrijven waarin geïnvesteerd wordt zich onder druk gezet voelen

En dan een paar aannames over hoe het zou moeten werken:

• bedrijven die goed voor hun klanten zorgen zijn van waarde
• goed voor klanten zorgen betekent denken in zowel het belang van de klant als dat van het bedrijf vanuit een open dialoog en de intentie om van waarde te zijn
• klanten die zich gewaardeerd voelen zijn positief over het bedrijf, vertellen dat tegen anderen, en worden daarmee advocates in positieve zin (van onschatbare waarde in het huidige social media tijdperk)
• mensen werken omdat ze een zinvol, waardevol, leuk, gelukkig leven willen leiden, ofwel om dat in het werk te vinden ofwel om geld te verdienen zodat ze dat buiten het werk kunnen realiseren (idealiter en/en)
• bedrijven die in staat zijn mensen dat werk te verschaffen dat voorziet in hun behoeften steken er meer energie in, is goed voor het bedrijf, goed voor de klant, goed voor iedereen
• leiders zijn daarin cruciaal, zij moeten de verbinding weten te leggen tussen organisatie en individuele drijfveren en ambities
• korte termijn en lange termijn dienen in balans te zijn, alleen maar gericht op het volgende kwartaal ontneemt het zicht op een langere termijn ambitie
• een bedrijf is er voor meer dan alleen maar geld verdienen, geld verdienen is een uitkomst van het van waarde zijn voor mensen, klanten en maatschappij. geld verdienen is tevens een voorwaarde voor continuïteit. En met geld verdienen is helemaal niets mis, ik vermeld t maar mocht het gevoel ontstaan dat dit een pleit wordt voor een nieuw soort economisch socialisme.
• aandeelhouders die investeren in een bedrijf doen dat met een lange termijn horizon en een besef dat ze niet alleen hun eigen (financieel) belang kunnen dienen.

I know, in deze aannames zit veel verscholen, maar ze lijken me toch ook niet al te gek. Stel dat ze kloppen, dan is het vervolgens aan (de leiders van) bedrijven om het volgende te bereiken:

Topmanagement: zorg voor een heldere, inspirerende, beargumenteerde visie, missie en strategie. Waar wil je naartoe, waarom is dat een goed idee en wat maakt dat in mij als individuele medewerker los wat energie zou moeten geven (balans zakelijkheid/zinvolheid).

Leiders: zorg voor kaders, doelen, helderheid van verwachtingen, feedback op prestaties, structuren en werkende processen (hard) en voor verbinding, inspiratie, richting, aandacht en ontwikkeling van talent van mensen, leef vanuit waarden en zorg dat er altijd zicht blijft op de belangen voor de klant (zacht)

Medewerkers: realiseer je output, wees kritisch op je taken en rol in het proces, deliver (hard) en zorg dat je jezelf maximaal ontplooit (ontwikkelt), talenten inzichtelijk maakt en ze versterkt, vind je bezieling en missie in je leven, handel vanuit waarden neem je verantwoordelijkheid en handel daarnaar, houd altijd het belang van klanten scherp in beeld en zorg voor ze (zacht)

Bedrijven die zich zo organiseren zijn als geheel gefocust op het bedienen van klanten en het van waarde zijn voor klanten. Klanten waarderen dit met loyaliteit en advocacy, ze worden de promotors van hun leveranciers. En dit leidt tot duurzame resultaatontwikkeling.

Balans

Van hoog naar laag zitten hier dus zowel meer harde als meer zachte elementen in. Balans dus. Yin Yang, de wijzen uit het oosten wisten het allang. Wij zijn het een beetje vergeten… Ja, toch wel grotendeels door de 50-jaar dominantie van (te) eenzijdig Amerikaans MBA denken: 7 S-en, targets, bonussen, up or out, keihard werken, het grote consumeren als ultieme droom, met schulden ga je meer schulden aan en iedereen is blij. Beetje cynisch misschien en dat is niet helemaal terecht. Laten we eerlijk zijn, de Amerikanen hebben ons erg veel waardevolle inzichten opgeleverd, zijn op heel veel gebieden nog steeds toonaangevend in hun denken, discipline en presteren. Maar de tekortkomingen van dit MBA-denken zijn evident.

De wijzen uit het oosten vertellen ons al millennia dat in het niet-handelen het handelen ontstaat. Vanuit rust, eenheidsbewustzijn, zelfbewustzijn, diepere verbinding met het zelf ontvouwt het universum zich. Wat moderner gevat in boeken als The Secret (maar precies daar weer te pragmatisch Amerikaans ingestoken) of prachtig verwoord door jaren-2000 goeroe Eckart Tolle is er niets anders dan het nu. Accepteren van hetgeen er is, is de oplossing voor alles. Onvoorstelbaar moeilijk en zo waardevol in die schaarse momenten dat dat lukt.

Leiderschap is cruciaal

Toegepast op het bedrijfsleven zou dit betekenen dat er dus inderdaad veel focus mag zijn op doelen, output, resultaten en de manier waarop die gerealiseerd moeten worden en is het tegelijkertijd zo dat micromanagement en controlfreaking niet helpen omdat ze vanuit angst ingegeven zijn. Angst dat het niet lukt, angst dat de manager ontslagen wordt, angst dat doelen niet gehaald worden, gebrek aan vertrouwen in mensen. Ook hier blijkt het leiderschap dus cruciaal te zijn. En hier komt meteen het lastigste: een training loslaten leidt niet met een quick fix tot het gewenste resultaat (loslaten). De pragmatische alles-is-maakbaar-invalshoek werkt hier niet omdat loslaten en een diepere persoonlijke ontwikkeling geen quick fixes zijn. Leiderschapsontwikkeling is een proces van individuele ontwikkeling op mentaal, emotioneel, fysiek en spiritueel niveau. Pas als op die vier niveaus congruentie ontstaat komen mensen tot hun werkelijke kracht. En dat proces is eigenlijk nooit klaar. Tja, waar zouden we dan moeilijk over doen? Volgens mij is dat precies het punt: het is juist het proces zelf dat zozeer de moeite waard is, niet het bereiken van het eindpunt (weinig mensen bereiken het eindpunt sowieso in dit leven, bedoel het niet ontmoedigend, maar om aan te geven dat het nogal een proces is).

Waar brengt ons dit?

Bij mijn overtuiging dat succesvolle bedrijven van de toekomst die bedrijven zijn die in staat zijn die vanuit de zuivere intentie (diepere waarden) van waarde willen zijn voor klanten daarvoor een balans tussen pragmatisch (Amerikaans pragmatisch) management denken en oosterse wijsheid en persoonlijke ontwikkeling zullen moeten nastreven. Dit vraagt van veel bedrijven dat ze blijven doen waar ze goed in zijn (klanten bedienen, produceren, organiseren, structureren) en zich verder ontwikkelen in de aspecten van bezielend of dienend leiderschap en hun leiders en mensen begeleiden bij hun persoonlijke ontwikkeling. Ja, dat kost geld. En ja, dat levert uiteindelijk nog veel meer geld op en is daarnaast in kwalitatieve zin goed voor de mensen, het bedrijf, de klant en de maatschappelijke omgeving.

Ik kan me voorstellen dat dit verhaal de nodige vragen oproept of om verduidelijking vraagt. Graag! Dit is mijn leidende thema geweest in de afgelopen 10 jaar, ik ken als ondernemer en manager de dilemma’s, worstelingen en paradoxen maar al te goed. Weet dus ook dat het geen makkelijke weg is, maar wel een buitengewoon inspirerende en zinvolle! Als je t boeiend vindt hier verder over van gedachten te wisselen, laat het me weten!